Moordmysterie, romantiek, farce, oorlogsfilm, politieke polemiek met alles van racisme tot veteranenzorg tot Amerikaans fascisme in het vizier - David O. Russell's Amsterdam is een whiplash-smorgasbord van een periodestuk dat zeker de woede van mensen zal wekken voor de ethische behandeling van Taylor Swift. (Te midden van een meer gestapelde cast dan een typische aflevering van De liefdesboot , maakt de popster een korte maar gedenkwaardige verschijning.)
|
AMSTERDAM ★★★ (3/4 sterren ) |
Het is waarschijnlijk ook irritant voor degenen die liever hebben dat hun films zich aan één toon en een enkelvoudig doel houden. Het verhaal van een onlosmakelijke band tussen drie onwaarschijnlijke vrienden (Christian Bale, John David Washington en Margot Robbie, elk met een totaal andere benadering van hun karakter) Amsterdam Jekyll and Hydes baant zich een weg van de met bloed aangekoekte slagvelden en verkoeverkamers van de Eerste Wereldoorlog naar de heroïneholen en samenlevingszalen van New York City in de vroege jaren '30, al die tijd zingend en dansend op een vreemd deuntje dat niemand anders kan horen.
Het is nogal vreemd en verwarrend, maar als je toestaat dat zijn opzwepende en aanhoudende energie over je heen stroomt, en geniet van de vreugde en rechtvaardige woede die zijn genereuze geest bezielt, is het eindresultaat beslist ontroerend en - op sommige punten - zelfs boeiend .
Het verhaal draait om een paar fixers op Bowery-niveau. Dr. Burt Berendsen van Bale heeft een bruisende en nauwelijks legale medische praktijk die pijnstillers, protheses en af en toe een opbeurend deuntje verstrekt aan zijn mede-trauma-overlevenden van de Grote Oorlog; Harold Woodman uit Washington is een met brokaat bekleedde advocaat en de enige ziel die uitkijkt op Burt, terwijl Burt op alle anderen let.
Ze werken samen om de moord op de generaal (Ed Begley Jr.) die toezicht hield op hun bataljon te onderzoeken. Russell geniet van het bloed van de autopsie die Burt uitvoert met verpleegster en potentiële liefdesinteresse Irma St. Clair (met ijzeren tederheid gespeeld door Zoe Saldaña).
Er is nog meer splatter wanneer de actie terug in de tijd verschuift naar de oorlog, waar Burt een oog verliest in de strijd. ( Amsterdam verdient zijn R-classificatie door bloed en ingewanden, niet door seks.) Een van de vele ongerijmde elementen van de film is dat het evenveel aandacht besteedt aan de verwoesting van kogels en granaatscherven als aan de luxe van avondjurken en perfect gelakte nagels.
De film dankt zijn titel aan de tijd dat Burt en Harold in een flat in Nederland woonden met Robbie's Valerie Voze, een socialite die de New Yorkse samenleving ontvluchtte om de troepen te verzorgen en ook surrealistische kunst maakte van de granaatscherven die ze uit hun verbrijzelde lichamen trekt. Hier wordt de toon dromerig en romantisch, kwaliteiten die voornamelijk worden gegeven door de vloeiende, met natuurlijk licht gevulde beelden van meester-cinematograaf Emmanuel 'Chivo' Lubezki, maar ook door de soepele mannelijkheid van Harold uit Washington, zacht als de maand mei als hij onder de betovering van de speelse, onverschillige Valerie.
De Amsterdamse sequentie brengt de broodnodige stilte in de eerste helft van de film. En vaste Russell-medesamenzweerder Robert De Niro – die de meest gedecoreerde generaal van het land speelt, die zowel de sleutel is tot het oplossen van de moord als de focus van industriëlen die een fascistische staatsgreep willen aanwakkeren – brengt stille autoriteit naar de tweede.
Maar de dingen zijn nog steeds overvol en meer dan een beetje manisch. Je hebt Mike Meyers en Michael Shannon als een paar malafide ornithologen-cum-spionnen. Het paar met grote ogen Anya Taylor-Joy en Rami Malek zijn de filantroop-familieleden van Valerie en superfans van DeNiro's generaal. Andrea Riseborough is een openbaring als de vervreemde vrouw die Burt het huis uit heeft geduwd. Chris Rock is misschien wel de meest ingetogen van het stel als voormalig lid van het bataljon van Burt en Harold, dat nu dient als de rechterhand van laatstgenoemde.
Als het allemaal een beetje gekunsteld klinkt, is dat het ook. Russell heeft een Rube Goldberg-apparaat van een film geconstrueerd, ontworpen om in één keer te verrassen, te informeren en woedend te maken. Uit de stevige basis van drie levenslange vrienden groeien te veel co-sterren, whosiwhats en doodads om hem in staat te stellen zich te concentreren op de kernkracht van zijn film.
Als het allemaal een beetje vermoeiend klinkt, is het dat ook - maar slechts een beetje. Gelukkig worden de aanzienlijke machinaties van de film gevoed door de absolute uitbundigheid die ervan uitgaat.
Veel van het pure plezier van het maken Amsterdam komt tot uiting in het verbluffende werk van een team van ambachtslieden die het filmwereldequivalent zijn van de 1927 Yankees. Naast de Steadicam-wals van Lubezki's camera, zijn we begaafd met weelderige veeleisende kostuums ontworpen door de legendarische Albert Wolsky (een Oscar-winnaar voor al die jazz) en de opmerkelijk expressieve make-up onder toezicht van Nana Fischer (James Grey's Advertentie Astra en zijn aanstaande Armageddon-tijd). En dat is nog maar het topje van Amsterdam ’s steeds groter wordende ijsberg.
Maar de film is meer dan alleen ingewikkeld gefabriceerde planken voor alle kleurrijke snuisterijen die Russell kan bedenken. Graag willen De Vechter beste werk van de regisseur, zijn nieuwste trilt met levende emoties voordat hij samenvloeit tot een gerichte woede, terwijl het zich openbaart als het verhaal van een poging tot staatsgreep door een kliek van geldbelangen die op zoek zijn naar een Mussolini van eigen bodem.
Amsterdam komt tegelijk in de bioscoop aan als De VS en de Holocaust afwikkelt op PBS en terwijl het land blijft kampen met de gevolgen van een extreemrechtse opstand. Deze relevantie is meer dan genoeg om Russells waanzinnige apparaat een vuur in zijn buik te geven dat past bij het licht in zijn ogen.
Observer beoordelingen zijn regelmatige beoordelingen van nieuwe en opmerkelijke cinema.
