Als het om werken van oude meesters gaat, denken velen van ons onmiddellijk aan kunst gemaakt door mannen – meestal Caravaggio, Rembrandt of Vermeer. Maar er waren vrouwelijke kunstenaars die werkten in de vroege renaissance tot aan de romantiek. Hun werk werd alleen vaak over het hoofd gezien of ronduit genegeerd.
Dat is aan het veranderen, mede dankzij de in New York gevestigde curator Dr. Virginia Brilliant – die, het moet gezegd, de beste naam ooit heeft. “Elke keer als iemand mij ‘Dr. Briljant, ik voel me een Bond-schurk die een kale kat op een onbewoond eiland zou moeten aaien, ' grapt ze.
Recentelijk heeft ze een tentoonstelling samengesteld met kunstwerken van een groep vrouwen die redelijkerwijs de Oude Meestervrouwen genoemd zouden kunnen worden. “Haar tijd vooruit: baanbrekende vrouwen van de Renaissance tot de twintigste eeuw ' is tot en met 10 februari te zien bij Robilant + Voena in New York City.
De tentoonstelling toont dertig prachtige kunstwerken van vrouwelijke kunstenaars uit heel Europa, het Verenigd Koninkrijk en de Verenigde Staten, waardoor een aantal schatten aan het licht komen die gewoonlijk verborgen zijn in privécollecties. “Dit is geen kunst die je normaal gesproken in een kunstmuseum ziet”, zei Dr. Brilliant.
Verwacht kunstwerken uit de renaissance- en barokperiode te zien, vooral uit het 18e- en 19e-eeuwse Frankrijk. Er zijn ook kunstwerken uit Italië, waaronder 16e-eeuwse schilderijen van Lavinia Fontana (opgeleid door haar vader, Fede Galizia, die beroemde stillevens met fruitschalen schilderde) en Orsola Maddalena Caccia, die een non was. Een zelden geziene kunstenaar is Artemisia Gentileschi, wiens schilderijen een recente ontdekking zijn.
Brilliant sprak met Observer over de uitdagingen waarmee deze vrouwen te maken kregen, de lange geschiedenis van seksisme in de kunst en waarom Robilant + Voena voor deze show de muren van de galerij roze schilderden.
Hoe definieer je een ‘oude meester’-kunstenaar en hoeveel vrouwelijke kunstenaars zouden er op die lijst staan?
Ik ben vijftien jaar museumconservator geweest en de vrouwelijke kunstenaars van de oude meesters stonden nooit in het middelpunt van de belangstelling. Maar ik hoorde hetzelfde van verschillende museumconservatoren: dat ze vrouwelijke kunstenaars aan hun collecties willen toevoegen. We moeten dit evenwicht aanpakken. Er is een essay geschreven door Linda Nochlin genaamd “ Waarom waren er geen grote vrouwelijke kunstenaars? uit 1971. Daarmee begon het.
Wat zei het dat jou het meest aansprak?
Nochlin zei dat in de jaren zestig het feminisme opkwam en dat er meer vrouwelijke academici kwamen die in deze vragen geïnteresseerd waren. Daar beseften ze waren geweldige vrouwelijke kunstenaars, maar ze werden niet goed bestudeerd omdat er geen vrouwelijke academici waren die deze onderwerpen wilden behandelen. Er is een enorme groei geweest in het uitzoeken van deze vrouwen, hun carrières en hun leven, en we leren nog steeds meer over hen. Musea leren dat dit een prioriteit moet zijn .
Wat is het eerste stuk in de show?
Ons vroegste stuk is een schilderij uit 1598 van de Italiaanse kunstenaar Lavinia Fontana, die wordt erkend als de eerste vrouw die professioneel succes boekte als kunstenaar. Ze had naast haar carrière nog een man en twaalf kinderen. Robilant + Voena is gespecialiseerd in Italiaanse renaissance- en barokkunstwerken. Omdat de tentoonstelling in New York is, wilde ik ook enkele Amerikaanse kunstenaars erbij betrekken, en aangezien we een Brits bedrijf zijn – ook al zijn mijn bazen Italiaans – kon ik het niet laten om een aantal Britse vrouwelijke kunstenaars in de show op te nemen.
Laten we het over deze vrouwen hebben. Wat moesten zij in hun leven overwinnen?
Laten we eens kijken naar vrouwelijke schrijvers. Wat hadden ze nodig? Een eigen kamer, om het zo maar te zeggen, en papier en een pen. Maar in de beeldende kunst had je een professionele opleiding nodig. Deze vrouwen werden begeleid door hun vaders, die hen gelukkig trainden en hielpen reizen. Van vrouwen werd verwacht dat ze al vroeg zouden trouwen. De balans tussen werk en privéleven was niet gemakkelijk voor vrouwen, net zoals dat nu niet gemakkelijk is. Veel vrouwelijke kunstenaars die pas later (of helemaal niet) getrouwd bleven, waren productiever.
Hoe werden vrouwen destijds gediscrimineerd in de kunstwereld?
Zelfs aan het einde van de 18e eeuw mochten vrouwen niet aan dezelfde kunstacademies studeren als mannen. Vrouwen mochten geen naaktfiguren tekenen. Bijbelse kunst werd als de belangrijkste van alle genres beschouwd. Vrouwen beperkten zich tot het schilderen van portretten en stillevens, zoals fruitschalen. Sommige vrouwelijke kunstenaars waren slim en leerden zichzelf hoe ze de menselijke vorm moesten tekenen door beeldhouwkunst te studeren. Ze vonden hun eigen manier om de beperkingen te omzeilen. In Frankrijk hebben sommige vrouwelijke kunstenaars na de Franse Revolutie zelfs jonge vrouwelijke kunstenaars opgeleid om te laten zien dat vrouwen vrouwen steunen.
Laten we het over Rosalba Carriera hebben: wat maakte haar verhaal zo opmerkelijk?
Ze was een superinteressante zaak, die een revolutie teweegbracht in de schilderkunst. Ze werd verzameld door grote rechtbanken in heel Europa, en ze volgde een opleiding en werkte in Venetië. Ze raakte het juiste ding op het juiste moment. Mannen die door Venetië reisden, wilden dat hun portret werd geschilderd, maar ze konden zich niet per se de tijd of het geld veroorloven om in Rome voor een groot portret te gaan zitten. Dus werd ze ingehuurd om ze tegen een lagere vergoeding te schilderen.
Hoe zit het met de Britse kunstenaar Mary Beale?
Ze begon als amateurschilder; ze werd aangemoedigd om te gaan schilderen. Haar bedrijf ondersteunde haar hele gezin en haar man werd haar studio-assistent. Hij hield gedetailleerde gegevens bij van al haar werk, wat enorm nuttig was.
Wat vind je van de vrouwelijke blik in de schilderkunst van deze tijd?
Vrouwen moesten zichzelf als onderwerp voor hun werk gebruiken. Als vrouwen vrouwen schilderden, schilderden ze ze met een kracht en eerlijkheid die we niet zagen in schilderijen van mannen. Een man zou een vrouw met een geïdealiseerd oog kunnen hebben geschilderd, als dat logisch is. Fede Galizia heeft dit goed gedaan en ze heeft een van de meest verbluffende foto's in de tentoonstelling: het is een echte nieuwe ontdekking. Dit is een onderwerp dat ze in de afgelopen vijfentwintig jaar verschillende keren heeft geschilderd. Omdat haar vader een miniaturist was, is er sprake van een scherp oog voor detail. Ze reisde met hem naar Turijn en haar kunststijl evolueerde onder invloed van de veranderende wereld om haar heen. Het is prachtig om haar groei als kunstenaar te zien. Het bracht een revolutie teweeg in haar stijl.
Waarom heb je de muren van deze tentoonstelling roze geverfd?
Ik was bang dat het zou lijken alsof mijn slaapkamermuren eruit zouden zien toen ik zes jaar oud was. Mijn bazen waren vanuit Londen in de stad en ze hebben een vriend van een Italiaanse decorateur die voorstelde om voor deze specifieke roze tint te kiezen, genaamd Cinder Rose. Eerlijk gezegd was ik bang dat het te meisjesachtig zou zijn, maar het is perfect.
