Patti Smith poseert op de cover van paarden op een foto gemaakt door Robert Mapplethorpe. (Foto: Flikr Creative Commons ) Precies vier decennia geleden, op 13 december, bracht Arista Records het debuutalbum van Patti Smith uit, paarden . Ik kan het niet helpen op te merken dat dit specifieke 40-jarig jubileum veel meer is opgemerkt dan dat van, laten we zeggen, Ja ' Relais album vorig jaar. Waarom zo'n oneerlijkheid? Op zijn manier, paarden is net zo pretentieus en genotzuchtig als Relais , alleen bevat het minder akkoorden, geen synthesizersolo's en minder goede melodieën.
Het historische belang van paarden staat buiten kijf.
Ik maak een grapje, natuurlijk. (Hoewel niet over de pretentie en genotzucht, die mij niet storen, of de melodieën, die een beetje doen.) Het historische belang van paarden is onbetwistbaar, boven en buiten elke bijzondere esthetische overwegingen. Het introduceerde, volledig gevormd, een gedurfde nieuwe mystieke stem in de populaire muziek. Het verwees naar een klassieke persona, die van de androgyne dichter/rocker, en gaf er een spannende draai aan: de dichter/rocker in kwestie was een vrouw. En voor luisteraars buiten New York was het de eerste echte volledige hint van de artistieke gisting die halverwege de jaren '70 plaatsvond op het kruispunt van Bowery en Bleecker.
Het woord punk zou later worden toegevoegd aan alles wat met CBGB te maken heeft, maar paarden is meer punk in zijn houding dan in zijn geluid. Er is een cabaretbenadering van rock nodig, en met cabaret bedoel ik Brecht/Weill, niet de Sweeney Sisters. Het gracieuze keyboardwerk van Richard Sohl drijft de arrangementen meer aan dan de krassende gitaar van Lenny Kaye, en hoewel de band een flinke vaart kan maken, doet ze dat meestal op een bewust theatrale manier. Deze muziek heeft een diepere affiniteit met Van Morrison die in dierengeluiden vervalt op Luister naar de leeuw dan aan de oerkracht van de Ramones.
[youtube https://www.youtube.com/watch?v=xxygqSTO1lQ?list=PL8a8cutYP7fqh4UZDbS6k91Wz8f2Z3mDu&w=560&h=315]
Nu we het toch over dierengeluiden hebben, moet worden erkend dat: paarden is niet altijd een prettige luisterervaring. Smith bedoelde het niet zo. In de loop van de 44 minuten blaat ze als een geit, jankt als een kat op wiens staart is gestapt, huilt als een verlaten peuter en beukt op haar borst terwijl ze zingt om haar stem een keelklank te geven. Alles voor wat? Als een sjamaan (een woord en een concept waar ze van houdt), reikt ze altijd naar het transcendente, probeert ze voorbij de grenzen van haar eigen zelf te glippen, de geest van anderen binnen te gaan en te versmelten met de mysterieuze kracht die ons allemaal samenbindt. Ze bereikt deze transcendentie niet altijd, maar ze weet waar ze die kan vinden: in rock and roll.
Dat is de blijvende boodschap van Gloria and Land, de garage-recitatieve suites die paarden ’ twee pronkstukken. De boodschap wordt meer overgebracht door de algemene stemming van de muziek, de deining en golf van de band, en het geluid van Smith's stem - hard randje, verlangend centrum - dan door haar woorden (die, eerlijk gezegd, soms op brabbels lijken , vooral tijdens Land). En die boodschap bevestigt verder dat dit album alleen gemaakt kon zijn door mensen die in de jaren ’60 jong en starstruck waren.
Het is waar, je hoeft niet bekend te zijn met Gloria zoals weergegeven door Hen (of een willekeurig aantal anderen) of Land van 1.000 Dansen zoals weergegeven door Wilson Pickett (idem) om te waarderen wat hier aan de hand is. Maar het helpt zeker veel als je dat bent, en als je je abonneert op het idee dat drie akkoorden en de waarheid echt het enige zijn dat telt. Om David Bowie te citeren: Till there was rock, you had only God. 
De performer, de dichter, de priesteres van de punk, Patti Smith.
Deze heilige orgiastische momenten zijn nodig om tegenwicht te bieden aan de rest van de schijf, waarvan een groot deel - Redondo Beach, Birdland, Break It Up, Elegie - gefixeerd is op de dood. Een merkwaardige ironie over paarden is dat een album dat zo nauw verbonden is met het begin van iets (punk) zelf zo bezig is met eindes. De gevierde openingszin, Jezus stierf voor iemands zonden maar niet de mijne, lijkt nu veel minder belangrijk dan de slotzin: ik vind het triest, het is veel te erg dat onze vrienden vandaag niet bij ons kunnen zijn.
Toen Smith die woorden zong, was Jimi Hendrix de belangrijkste persoon in haar gedachten. paarden werd tenslotte opgenomen in de studio die hij had gebouwd, Electric Lady op 8th Street; Smith had hem daar ontmoet op het openingsfeest van de studio, slechts enkele weken voordat hij stierf. Maar ze zong ook voor andere overleden tegencultuurhelden zoals Jim Morrison, Janis Joplin en Brian Jones. Zij en haar leeftijdsgenoten in de babyboom hadden, met enige rechtvaardiging, het gevoel dat hun leven al permanent was veranderd door verlies.
Veertig jaar later lijken die verliezen minuscuul in vergelijking met wat Smith sindsdien heeft geleden. Haar ouders. Haar broer. Haar artistieke bloedverwant Robert Mapplethorpe, wiens fotografie hielp om paarden zo'n pakkende uitspraak. Haar bandmaat Richard Sohl, wiens spel het album zo verlevendigt. En dan zijn er de luisteraars van Smith, jij en ik. Om hoeveel belangrijke mensen in ons eigen leven treuren we, en om hoeveel meer die we nog nooit hebben ontmoet, in New York, Parijs, Charleston, San Bernardino, Colorado Springs ? In 1975 moeten de laatste momenten van Elegie huiveringwekkend zijn geweest. Tegenwoordig zijn ze gegarandeerd een tranentrekker.
Dit alles is een lange manier om te zeggen dat het soort pretentie en genotzucht dat te zien is in paarden is het soort dat iedereen van tijd tot tijd nodig heeft. Het is positief om herinnerd te worden aan Smith's wilde geloof in de kracht van steen om catharsis te bieden, te kalmeren, te genezen en te transformeren. In tegenstelling tot veel van haar generatie heeft ze dat geloof nooit opgegeven. Ze verkondigde het afgelopen zondag nog luid door haar aanwezigheid op het podium met U2 in Parijs. Zou de wereld een gezondere plek zijn als meer van ons haar geloof zouden delen? Het kan het proberen waard zijn.
