Peter Capaldi in de Doctor who Kerst speciaal. (foto: BBC Amerika) Soms Doctor who Kerstspecials gaan een beetje zwaar met het kerstthema. De vijanden zijn Santa-robots. Of de hoofdpersoon is een dun gesluierde Scrooge. Vorig jaar verscheen er een echte (zij het illusoire) kerstman, compleet met rendieren en bijdehante elfjes.
Niet dat dat per se een slechte zaak is: ik heb genoten van alle drie die afleveringen; ze droegen allemaal het verhaal op effectieve en impactvolle manieren.
Maar ik geniet er wel van als het kerstaspect van de seizoensspecial een beetje lager is, zoals in de aflevering van dit jaar, The Husbands of River Song. De aflevering begint en eindigt met scènes die zich tijdens Kerstmis afspelen, maar het is bijna toeval en heeft geen echt effect op de plot. De dokter verschijnt met een holografisch gewei, maar heel even. River Song verschijnt in een rode mantel, afgezet met wit, maar wordt daarna nooit meer gezien.
Nee, dit jaar, in plaats van ons een kerstverhaal te geven, besloten de schrijvers om ons allemaal een kerstcadeau te geven: het ontbrekende laatste hoofdstuk in het liefdesverhaal van de dokter en de rivier. Na de intensiteit en complexiteit van de laatste paar afleveringen (Clara is dood! De dokter wordt miljarden jaren gemarteld! Gallifrey is terug! Dus Clara! Soort van!), Voelt het als het perfecte cadeau.
Natuurlijk weten we in eerste instantie niet dat dat is wat het is. De romantiek komt allemaal verpakt in een scheurende kappertjesverhaallijn. En niet zonder een grote hoop misleiding. Waardoor het eerlijk gezegd in eerste instantie minder op een liefdesverhaal lijkt en meer op een romantische nachtmerrie.
Wanneer Rivers medewerker Nardole de dokter vindt op de afgelegen menselijke buitenpost Mendorax Dellora, is hij op zoek naar naar dokter. Met name een chirurg, die River heeft ingehuurd om het hoofd van haar nieuwe echtgenoot, de kwaadaardige cyborg King Hydroflax, te verwijderen om het object te stelen, komt vast te zitten in zijn hersenen, de meest waardevolle diamant in het universum. Het is een klein misverstand - elke keer dat de dokter zegt dat ik de dokter ben! River hoort alleen dat ik een dokter ben - en zou me een beetje goedkoop en sitcommy voelen als het niet zulke verwoestende resultaten had.
Namelijk dat de dokter kan zien hoe River is als hij er niet is. En het is niet erg mooi.
We hebben altijd geweten dat River een dief was, een opportunist en een beetje los met de waarheid. Maar ik denk niet dat het ooit bij de dokter was opgekomen dat ze met iemand zou trouwen om hem te vermoorden. Of dat ze zich zou omdraaien en haar gestolen goederen zou verkopen aan de rijke genocidale maniak die haar craigslist-advertentie beantwoordde.
Erger dan dat alles is echter het idee dat ze de hele tijd tegen de dokter heeft gelogen, hem heeft gebruikt op dezelfde manier waarop ze had gelogen en Hydroflax had gebruikt. Hij is tenslotte ook haar man. En inderdaad, niet wetende dat ze met hem praat, onthult ze allerlei vreselijke dingen. Ze geeft toe dat ze de TARDIS vaak heeft gestolen en voor haar eigen doeleinden heeft gebruikt, en hem naar dezelfde plaats en tijd heeft teruggebracht, zodat de dokter het nooit wist. Op de vraag of ze van hem houdt, antwoordt ze nee, maar hij is soms verschrikkelijk handig.
Misschien wel het meest veelzeggend, toen hem werd gevraagd hoe ze ervoor zorgde dat Hydroflax zo snel verliefd op haar werd, zegt ze dat mannen automatisch elk verhaal geloven waarvan ze de held zijn. De blik op het gezicht van de dokter als hij dit hoort is hartverscheurend. River geeft niet alleen toe dat ze hem gebruikt, ze vertelt hem precies waarom hij het meest vatbaar is om haar leugens te geloven.
Maar dan wordt het script naar ons omgedraaid. Er zijn veel wendingen in het verhaal: het hoofd van Hydroflax blijkt afneembaar te zijn, dus nemen ze het terwijl hij nog leeft. Maar zijn robotlichaam blijkt een eigen wil te hebben en het achtervolgt hen naar het schip waar ze de koper van de diamant ontmoeten. Ze vangen het op in het vrachtruim, maar dan blijkt de koper een liefhebber van Hydroflax te zijn, zodat ze hem het hoofd met de diamant erin niet kunnen laten zien. Enzovoorts.
En bij elke stap, bij elke omkering, gelooft River dat ze in principe de controle heeft, of dat ze het kan herwinnen. Ze handhaaft de hele tijd haar luchtige, duivelse houding. Zelfs als de dokter terecht vermoedt dat ze zich realiseert dat ze waarschijnlijk binnenkort zal sterven.
Pas als de kapper eruitziet alsof het de dokter kan bedreigen, onthult ze haar ware gevoelens. In ruil voor het sparen van zijn leven belooft de vuile conciërge van het schip het robotlichaam van Hydroflax het best mogelijke hoofd ter vervanging van dat van (de spoedig overleden aan acute diamant-in-de-hersenen) Hydroflax: het hoofd van de laatste van de Time Lords . Aangezien River de bekende partner van de Doctor is, zou het eenvoudig moeten zijn om haar te gebruiken om te ontdekken waar hij is.
Maar River weet het niet, en haar toespraak in die zin laat ons eindelijk de waarheid zien. Ze kunnen zoeken wat ze willen, want de dokter zou met haar niet zo in de problemen komen. Hij doet zijn eigen ding, zoals altijd. Haar luchthartige houding jegens hem de hele tijd is een verdedigingsmechanisme geweest tegen het gevoel alleen en verlaten te zijn door degene van wie ze houdt. Van de dokter houden is pijnlijk, omdat ze zichzelf er nooit toe kan brengen te geloven dat hij in staat is om van haar te houden.
Natuurlijk staat hij daar, naast haar, toch in het zuur met haar, en de ironie is zowel heerlijk als hartverscheurend.
Dit tafereel zou genoeg zijn geweest als kerstcadeau. Maar de aflevering heeft nog iets anders in petto. Omdat het schip op het punt staat geraakt te worden door een meteoor en te crashen (dat was River's ontsnappingsplan), en de planeet waar ze tegenaan botsen is Darillium, de thuisbasis van de Singing Towers. De dokter weet wat dat betekent: in de bibliotheek, River's eerste verschijning (voor ons) en de laatste plaats waar ze echt leefde (in plaats van alleen een computersimulatie en/of een spookachtig hiernamaals zelf), vertelde ze hem dat hun laatste date was bij de Zingende Torens. En nu zijn ze hier.
De dokter regelt dingen zodat er een chique restaurant wordt gebouwd op de plek waar ze crashen (met behulp van de beloning voor de terugkeer van de diamant, natch), en neemt haar mee naar een kerstafspraakje. Het is hun laatste, en dat weten ze allebei, dus hun gesprek is weemoedig en mooi. Voor deze laatste keer bevinden ze zich op dezelfde plek: niet één aan het begin van hun relatie en één aan het einde, of omgekeerd, maar uiteindelijk in hetzelfde stadium en (bijna) er vrede mee. En dat is ongeveer zo dicht bij nog lang en gelukkig als mensen zoals zij ooit zullen krijgen.
Een laatste gedachte: wat was er dit seizoen met alle face / head-horror? In de première hadden we Colony Sarff, wiens gezicht een massa slangen was. Toen hadden we het gezicht van Rasmussen dat tot stof smolt in Sleep No More, en een onderzeese heuvel van miljarden schedels van de dokter in Heaven Sent. En in deze aflevering hadden we allebei een cyborg met verwisselbare koppen en een man die zijn gezicht kan opentrekken? Het is bijna zoals Moffat & co. parodiëren de uitwisselbaarheid van de eigen hoofden van de dokter en tonen de groteske kant van een man met 13 verschillende gezichten. Het feit dat hij een gloednieuwe droeg (die River nog nooit had gezien) had deze keer zeker bijna groteske gevolgen.
